"Esnafa sırtınızı dönmeyin, esnaf can çekişiyor!"
Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili Kamil Okyay Sındır, 2023 yılının bütçesinin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komisyonunda konuştu. Sındır, görüşmedeki konuşmasında, Ticaret Bakanlığı'nın başlangıç ödeneğinin merkezi yönetim bütçe büyüklüğüne kıyasla göreceli olarak sürekli azalıyor olmasına dikkat çekerek, Türkiye'de ithalata dayalı bir üretim anlayışının kökleştiğini ve 2022 yılının ilk dokuz ayında 85 bin 181 esnafın kepenk kapattığını ifade etti.
CHP’li Sındır, Ticaret Bakanlığı’nın merkezi yönetim bütçe büyüklüğüne kıyasla göreceli olarak sürekli azalan bir bütçeye sahip olduğunu dile getirerek sözlerine başladı. 2019'dan 2023'e kadar bütçedeki artış oranlarınını hep merkezi yönetim bütçesinin artış oranlarının altında kaldığını, 2020'de Ticaret Bakanlığı’nın başlangıç ödeneğinde bir önceki yıla göre yüzde 1’lik artışa karşılık merkezi yönetim bütçesi yüzde 14 büyüdüğünü belirten CHP’li Sındır, bir sonraki yılın da farklı olmadığını ve Ticaret Bakanlığı’nın bütçesindeki 14,5 artışa karşılık merkezi yönetim bütçesinin 22,9 düzeyinde artış gösterdiğini dile getirdi. Ortada, hep gittikçe göreceli ve sürekli küçülen bir bütçenin var olduğunu kaydeden Sındır, “En son olarak da 2023 yılında da bir önceki yıla göre yüzde 102,6'lık bir artışa karşılık merkezi yönetim bütçesindeki yüzde 155’lik artış ta çarpıcı. Diğer bir ifadeyle, Ticaret Bakanlığı’nın merkezi yönetim başlangıç ödeneğindeki payı 2019 yılında binde 5,9'dan 2023 yılı bütçesinde binde 3,8'e kadar gerilemiş” diye konuştu.
Sındır konuşmasının devamında, Türkiye’de ithalata dayalı bir üretim anlayışının ve uygulamalarının da kökleştiğini, 2022 yılının ilk 10 ayında ihracatımızın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15,4 artarak 209,5 milyar dolara ulaştığını, ancak, aynı dönemde ithalatın yüzde 39,5 artarak 300,5 milyar dolara çıktığını ve dış ticaret açığımızın da bu 10 ayda 91,1 milyar dolar düzeyine ulaştığını gördüklerini söyledi ve “İhracatımızdaki teknoloji yoğunluğu itibarıyla da; TÜİK verilerine göre ve 2023 yılı Cumhurbaşkanlığı yıllık programında da belirtildiği üzere yüksek yoğunluktaki imalat sanayi ihracatının toplam ihracatımız içindeki payının büyümesi beklenirken, bu oran 2017'de 3,9'dan 2021'de 3'e kadar düşmüş. Yine, imalat sanayinin ihracat artışı 2020'den 2021'e yüzde 33 artış gösterirken, 2021'den 2022'ye yüzde 18,3 artış göstermesi, ithalatta ise 2020'den 2021'e yüzde 14,6 iken 2021'den 2022'ye yüzde 26,7 artış göstermesi ithalata dayalı bir üretim anlayışının gittikçe kökleştiğinin somut bir göstergesi” ifadelerini kullandı.
Sındır, esnafın yaşadığı sıkıntıları ve sorunları da dile getirdi. Esnaf ve sanatkarların kullandığı hazine destekli kredi miktarının 2022'de 39 milyar 977 milyon lira iken bu kredi miktarının 2023'de 30 milyar TL olarak öngörüldüğünü ve performans programındaki hedeflere baktıklarında 2025 yılına kadar hiçbir artışın öngörülmemiş olduğunu dile getiren Sındır, şu şekilde devam etti:
“Bakanlığa yöneltilen bir yazılı soru önergesine verilen yanıtta 2019 yılı ile 2022 Ağustos arasında toplam 381 bin 218 esnafın kepenk kapattığı da bir gerçek. 2022 yılının ilk dokuz ayında ise bir rekor sayıyla 85 bin 181 esnaf kepenk kapattı. Ne yazık ki KOBİ'lerin bankalara borcu Eylül 2022 itibarıyla 1 trilyon 770 milyar 854 milyon lirayı bulmuş, esnafımızın takipteki borcu da 60 milyar liraya ulaşmış durumda. 353 bin 785 KOBİ borcu nedeniyle icra takibinde, sorun yaşıyor. Yüksek enflasyonun artan üretim maliyetleri karşısındaki etkisi sonucu mal ve hizmet fiyatlarında da artış kaçınılmaz. Ancak, tüketicilerimizin çok yüksek fiyat artışları karşısında zorunlu olarak ihtiyaçları dışında daha az harcama yapmaları karşısında maalesef vicdanlı esnafımız arada sıkışıyor ve kimi zaman maiyetine ve hatta maliyetinin altında satış yapmak durumunda kalıyorlar. Esnafımız kira artışlarına da kalıcı ve kapsayıcı bir düzenleme getirilmesini istiyor, TÜFE ne olursa olsun meskenler için yıllık %25'le sınırlandırılan kira artışını kendileri için de talep ediyor. Esnafımız, yüksek elektrik, yüksek doğal gaz faturalarından, artan akaryakıt giderlerinden, yüksek girdi maliyetlerinden çok dertli. Esnafımıza sırtınızı dönmeyin sayın bakan. Esnaf can çekişiyor.”