Ruhsal bağışıklık için kendini tanımanın yolları
Ruh sağlığının bağışıklık sistemi üzerinde etkisi olduğunu hatırlatan Uzm. Klinik Psikog, Uzm. Dyt. Merve Öz, ruhsal olarak kötü hissettiğimizde hastalıklara daha kolay yakalanabileceğimizi söyledi. Bu noktada ruhsal bağışıklığımızı güçlendirmenin genel sağlığımıza da yarar sağlayacağını belirten Öz, konuyla ilgili önemli bilgiler ve öneriler verdi
“Ne hissediyorum? Neden böyle hissediyorum? Sorularını günde birkaç kez kendinize sorun” diyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Uzm. Klinik Psikolog Merve Öz, “Birkaç cevap bulmaya çalışın. Stres ve mutsuzluk duygularınızı takip ederek olumsuz duygulara sebep olan düşüncelerinizi belirlemeye çalışın, çözümleri aramaya başlayın. Kendinize en az 5 çözüm önerisi sunup bir yerden uygulamaya başlayın. Kurtarıcı aramaktan vazgeçin. Çevrenizde tutunacak dal arıyor olsanız da ağacın kendiniz olduğunu unutmayın” dedi.
İltifat ve takdirde başkalarına cömertken kendimize cömert olmadığımızı söyleyen Öz, “Kendinize kötü davranmayı bırakın, güzel sözcükler söyleyin. Hata yaptığınızda kızmak yerine kendinizle dalga geçin, olaylara gülün. Zayıf ve güçlü yönlerinizi tespit edin. Zayıf yönlerinizi bilmeniz, üzerine gitmenizde avantaj sağlarken güçlü yönlerinizi bilmek sorunları çözmede kolaylık sağlar. Bir amaç doğrultusunda hareket etmek yaşamdan zevk almayı kolaylaştırır. Hedef belirlemenin performans ve iş tatmini üzerindeki etkilerini incelemek için yapılan bir çalışmada, hedef belirlemenin performans ve memnuniyeti artırmada etkili olduğu saptanmış. Bunun için hedefleriniz olsun, gelecek planları yapın. Unutmayın hayaller gerçeklerin provasıdır. Çözümünde zorlanılan konuları da rafa kaldırmak yerine sorunların üzerine gidilmesi gerekir. Bazı durumlar, olaylar can yakıcıdır. Sorunları rafa kaldırmanın faydası olmaz hatta zararı olur. Sorunları çözmek istiyorsanız ne kadar canınız yansa da sorunların üzerine gitmelisiniz. Göreceksiniz, aynı sorun bir süre sonra sizi daha az üzecek, sizi daha az yoracak. Mutlu olabilmek için sizi nelerin mutlu ettiğini bilmelisiniz. Hobileriniz neler? Kendinizi ne kadar tanıyorsunuz? Bu soruların cevaplarını bulabilmek ve kendinizle baş başa kalabilmek için sosyal medyadan, televizyondan, insanlardan uzakta; kendinize günlük en az 20 dakika zaman ayırın.”
“Başkalarını kırmamak için kendinizi kırmak pahasına sürekli “evet” diyorsanız en kolay yerden hayır demeye başlayın” diyen Öz, “Evet olumlu ve güven verici bir cevap. Çoğu insan evet cevabını verip, almaktan mutludur. Gereğinden fazla ‘evet’, fazla iş yüküne neden olabilir. ‘Evet’ yanıtı, anlaşma koşulları, kişisel ve mesleki sınırlara uyduğunda verilmeli. Zamanınızın değerli olduğunun farkına varın. ‘Hayır’ diyebilme pratiği yapın. Mümkün olduğunca sık ‘hayır’ demek, bu konuda daha iyi ve kelimeyi söylerken daha rahat olmanın harika bir yolu. Herkesin iş, ebeveynlik, sosyal sorumluluk, aile dinamiklerinde çeşitli rolleri var. Bu roller, sınırları belirleme yeteneklerimizi zorlayabilir. “Hayır” demeyi öğrenmek, sınır oluşturmak için bir araçtır. ‘Bu kulağa harika geliyor ama korkarım meşgulüm’ ‘Çok isterdim ama korkarım zamanım yok’, ‘Bu benim programıma uymuyor’, ‘Bu sefer yardımcı olamayacağım’ gibi cümlelerle kibarca hayır diyebileceğinizi unutmayın” diye konuştu.
“Sosyal medyada başkalarının hayatlarına, iyi anlarına tanık olmak, kendimizle kıyaslama yapmamıza neden olur ve ruhsal anlamda kötü etkileyebilir” diyen Merve Öz, genç yetişkinlerin instagram kullanımının psikolojik sorunlara neden olup olmadığını araştıran çalışmada 17-25 yaş aralığında aşırı instagram kullanımının anksiyete ve depresyona neden olabileceğinin ortaya çıktığını anlattı. Sosyal medya bağımlılığının ruh sağlığındaki etkisinin saptandığını açıkladı. Öz, sosyal medyada herkesin, en iyi anlarını paylaştığının unutulmamasını ve sosyal medyada geçirilen sürenin azaltılmasını önerdi.
Ruhsal bağışıklığı güçlü tutmak için doğada vakit geçirmenin yarar sağladığını belirten Merve Öz, “Temiz hava, sakin düşünmeye katkı sağlar, rahatlatıcı etki yaratabilir. Çiçek, bahçe işleri ruhsal sağlığını destekler. Belgrat’ta 30 psikiyatri hastasıyla yapılan çalışmada bahçe işleri ile uğraşmanın; stres, depresyon, anksiyete semptomlarını azaltıp ruhsal sağlığı iyileştirdiği görülmüş” dedi.
Washington Üniversitesi’nin çalışmasında evcil hayvanlarla birlikte yaşayan insanların yüksek benlik saygısı, olumlu ruh hali, yüksek yaşam doyumu ve düşük seviyede yalnızlık hissine sahip olduklarının saptandığını anlatan Merve Öz, sözlerine şöyle devam etti; “Evcil hayvan okşamak, yanına oturmak, onunla oynamak rahatlamaya yardımcı olurken oksitosin hormonu salgılamayı da sağlıyor. Oksitosin hormonu, stres ve anksiyeteyi azaltmaya yardımcı oluyor. İngiltere’de 1252 kişi ile yapılan çalışma doğada yapılan egzersizin hem özgüveni hem de ruh halini geliştirdiğini ortaya koydu. Fiziksel aktivite, fiziksel sağlığı iyileştirmenin yanı sıra psikolojik açıdan da önem arz ediyor. Yapılan birçok çalışma, fiziksel aktivitenin; ruhsal hastalıkların semptomlarında iyileştirici, düzenleyici etkisinin olduğunu gösteriyor. Düzensiz ve yetersiz uyku da ruhsal bağışıklığın düşmesine neden oluyor. 20 yaşında ve 80 yaşındaki katılımcıların karşılaştırılarak, yetersiz uykunun ruh hali üzerindeki etkisi araştırılmış. Her iki grupta da yetersiz uyku, ruh hali ve performansta bozulmalara yol açmış. Yetersiz uykunun gençleri, yaşlılardan daha çok etkilediği saptanmış. Kaliteli uyku bağışıklık sistemi gibi ruhsal bağışıklık için de olmazsa olmazların başında geliyor. Sorunlarla baş etmekte zorlanıldığında ya da durumun daha kötüye gittiği gibi bir hisse kapıldığınızda mutlaka bir uzmana başvurun.”